بررسی و مقایسه ی به کارگیری سیره ی نبوی در رمان «نورالله» اثر نجیب کیلانی و کتاب «علی هامش السیره» اثر طه حسین

دراین پژوهش، سیره ی نبوی به عنوان یک موضوع مهم تاریخی، در قالب رمان تاریخی بررسی شده است، و با تحلیل نوع و نحوه ی به کارگیری سیره ی نبوی در دو اثر مهم و برجسته ی ادبیات معاصر عرب، یعنی رمان «نورالله» و کتاب «علی هامش السیره»، هر کدام از این دو اثر، به طور جداگانه، هم به لحاظ مضمون و هم به لحاظ ساختار، مورد بررسی و مقایسه قرارگرفته اند. با درنظرگرفتن سئوالاتی از جمله، میزان تطابق این دو اثر با تعریف و شاخصه های ارائه شده از رمان، میزان موفقیت این دو نویسنده در به کارگیری سیره ی نبوی در قالب رمان تاریخی، و تفاوت ها و شباهت هایشان، این پژوهش به این نتیجه رسیده است که، کتاب «نورالله»، «رمانی تاریخی» می باشد و این رمان در نمایاندن سیره ی نبوی بر پایه ی عناصر رمان و در قالب رمان تاریخی، موفق عمل کرده است. نجیب کیلانی با روشی بر پایه ی نوعی میانه روی اسلامی، با وقوف بر تأثیرات انکارناپذیر ادبیات داستانی، و با بهره گیری از فن رمان نویسی، سیره ی نبوی را در قالب رمان تاریخی گنجانده است، و در مقام نویسنده ای متعهد و دینمدار، نقشی اساسی را در انتقال ارزش های والای اسلامی و بیان مسایل فکری و دینی ایفا نموده است. اما کتاب «علی هامش السیره» نمی تواند رمانی تاریخی به حساب بیاید، چرا که مولفه های یک رمان تاریخی را به صورت کامل درآن نمی توان یافت و حتی به دلیل عدم رعایت کامل به کارگیری عناصر رمان در آن، نمی تواند در قالب رمان جای گیرد و این کتاب در واقع، نوعی «سیره نگاری ادبی» می باشد که در حد خود، قادر به نمایاندن آن بخش از سیره ی نبوی مدنظر نویسنده، بوده است، و طه حسین در این اثر با پرداختن به سیره ی نبوی، به رد اتهامات وارده بر خود در جنبه ها ی اعتقادی و دینی پرداخته است.